آویشن

آویشن

گیاه شناسی

گیاهانی چندساله، بوته‌ای، بالشتکی، یا کپه ای با فرم افراشته، خیزان، خمیده و یا خزنده و علفی هستند. اصولا گیاهانی کوتاه قد و ارتفاع آنها کمتر از 50 سانتی‌متر است. ساقه‌های ممکن است مشخصا چهارگوش، و یا کم و بیش چهارگوش و یا با سطح مقطع گرد باشند. معمولا ساقه‌ها پوشیده از کرک اند که در گونه‌های مختلف نحوه پوشش این کرک‌ها در سطح پوست ساقه و برگ متفاوت است. گل‌ها به شکل نر و ماده و یا ماده هستند و گل‌های ماده فاقد پرچم‌های بارور هستند دارای دمگل و یا بدون دمگل و به رنگ‌های صورتی، سفید، قرمز، ارغوانی و بنفش هستند. میوه در این گیاه فندقه به رنگ قهوه‌ای تیره بوده و داخل میوه‌ 4 دانه به رنگ قهوه‌ای تیره وجود دارد. دگرگرده‌افشان، نیازمند حضور حشرات گرده‌افشانی همچون زنبورعسل هستند.

ارقام و پراکندگی

رویشگاه آن‌ها دامنه‌های کوهستانی، در شکاف سنگ‌ها، در ارتفاعات منطقه خزری و ایرانی و تورانی با بارش سالانه حداقل 400 میلی متر است. در ایران تا کنون 18 گونه آویشن از جنس Thymus شناسایی شده‌است. آویشن ایرانی Th. persicus (رویشگاه آن دامنه‌های صخره ای در منطقه ایرانی تورانی در استان زنجان: ماه نشان، علم کندی و…)، آویشن دنائی – برگ نیزه ای Th. daenensis (رویشگاه مناطق کوهستانی در منطقه ایرانی تورانی در شمال غرب، غرب، مرکز و جنوب.)، آویشن آناتولی Th. fallax (رویشگاه آن مراتع کوهستانی و شکاف صخره‌ها در منطقه ایرانی تورانی در شمال، غرب، مرکز و شرق)، آویشن تفلیسی Th. transcaucasicus (رویشگاه شکاف صخره‌ها در مناطق کوهستانی مناطق خزری و ایرانی تورانی. شمال غرب، غرب، غرب و مرکز)، آویشن خراسانی – آویشن ترکمنی Th.transcaspicus (رویشگاه دامنه‌های خشک در منطقه ایرانی تورانی در استان‌های گلستان، خراسان و سمنان)، آویشن کرک آلود Th. Pubescens (رویشگاه در شکاف سنگ‌ها در ارتفاعات مناطق خزری و ایرانی تورانی. شمال، شمال غرب، غرب و مرکز)، آویشن کرمانی Th. carmanicus (رویشگاه شکاف صخره‌ها و یا روی ماسه سنگ‌ها در ارتفاعات منطقه ایرانی تورانی)، آویشن قفقازی Th. caucasicus (رویشگاه صخره ای در مراتع کوهستانی در مناطق خزری و ایرانی تورانی شمال، شمال غرب و مرکز)، کهلیک اوتی – آویشن آذربایجانی Th. migricus (رویشگاه کوه‌های استپی، دامنه‌های سنگلاخی و خاکی در منطقه ایرانی تورانی در شمال غرب) آویشن قره باغی Th. fedtschenkoi (رویشگاه دامنه‌های کوهستانی در ارتفاعات مناطق خزری و ایرانی تورانی در شمال و شمال غرب) و آویشن Th. kotschyanus (رویشگاه شکاف صخره‌ها در مراتع تخریب یافته در منطقه ایرانی تورانی در شمال، شمال غرب، غرب و مرکز).

توضیحات

آویشن را می‌توان یکی از بهترین گیاهان مولد شهد مناطق کوهستانی ایران دانست و عسل آویشن نیز یکی از شناخته‌ترین عسل‌های ایران به لحاظ عطر و طعم و همچنین خواص دارویی است. فعالیت زنبورعسل بر روی گل‌های آویشن بیشتر به‌صورت جمع‌آوری شهد صورت می‌گیرد. البته از برخی از گونه‌ها فعالیت جمع‌آوری گرده خوبی نیز گزارش شده‌است.

فعالیت بسیار خوب زنبورعسل منوط به شرایط آب و هوایی مناسب در فصل گل‌دهی و نزولات آسمانی خوب می‌باشد. با توجه به هم پوشانی گل‌دهی گونه‌های گیاهی شهدزا و گرده‌زای متنوع امکان برداشت عسل تک گلی نیست اما در برخی مناطق که تراکم بسیار خوبی از آویشن باشد عسل با غالبیت خوب قابل برداشت است. گزارشات متعدد علمی و تجربی زنبورداران نشان از جذابیت بسیار خوب تا خوب گونه‌های مختلف آویشن در مناطق کوهستانی دارد و در سال‌های با شرایط دمایی مطلوب یکی از امیدهای اصلی زنبورداران می‌باشد. به‌صورت تجربی مشخص شده‌ که عسل‌های با غالبیت شهد آویشن دارای رنگ قهوه‌ای متمایل به قرمز می‌باشد.